Luister ....
In elk kantoor
hoor je de draden
van liefde, vreugde, angst en schuld
de roep voor erkenning en beloning
en op een of andere manier weet je dat het verbinden van die draden
is wat je behoort te doen
en dan gaan de zaken vanzelf.
James Autry
(voormalig president of Meredith Corporation)

Alle groepen en organisaties kennen een leider en of het coördinator, voorzitter of CEO heet, er is altijd een verbindende, richtinggevende persoon nodig. Momenteel lijkt de vraag om meer leiderschap en minder management. De leider wordt soms gezien als een linking-pin voor teamwerk met kleine, snelle en flexibele units en soms als een autocratische figuur die duidelijke lijnen uitzet en alle variaties daartussen.
Een inventarisatie van de eigenschappen lijkt een onbegonnen zaak, want de persoon die alle eigenschappen bezit moet nog geboren worden.
U kunt hier denken aan integer, enthousiast, besluitvaardig, doortastend, energiek, betrouwbaar, moedig, sociaal vaardig, open en toegankelijk....
Te voldoen aan al deze eisen lijkt een onmogelijk ideaal en laten we ook niet vergeten dat er succesvolle leiders zijn die hier nauwelijks aan voldoen.

Daarnaast zijn er ook nog verschillende leiderschapsstijlen zoals sturend, autocratisch, ondersteunend of delegerend en dat laat nog buiten beschouwing de situatie en cultuur waar de leider zich bevindt, want verschillende omstandigheden vereisen een andere aanpak. Leiderschap gaat ook gepaard met macht en hoe daarmee omgegaan wordt is sterk afhankelijk van de persoonlijkheid en organisatie structuur.

Een vuistregel kan zijn dat er geen ideale leider is maar dat er een goede match te vinden is tussen de vereisten van de individuen, de taken die moeten worden gedaan en de organisatiestructuur. En die match zoeken vereist creativiteit.

Creatief leiderschap is gericht op connectivity en heeft vooral oog voor de verbondenheid en samenhang van mensen, dingen en omgeving. Het is een leiderschapsstijl met erkenning van de complexiteit van organisaties en gericht op transformatie en synergie.

De essentie van creatief leiderschap is misschien wel het vermogen om ruimte te scheppen voor nieuwe mogelijkheden, het proces te organiseren, mensen te motiveren tot excelleren en hierin een voorbeeld te zijn. Er is maximale aandacht voor creatieve processen: het managen van de menselijke verbeelding.

Het leiden van een grote organisatie is als het bakken van een vis;
teveel beroering doet hem uit elkaar vallen.

Lao Tze

Creatief leiderschap houdt in manieren en middelen beschikbaar maken die een innovatieve houding stimuleren en bestaande mogelijkheden creatief benutten.
Zien wat iedereen ziet maar er iets nieuws mee doen; innovatief handelen is niet zozeer dingen doen als wel een bepaalde houding die niet zonder meer genoegen neemt met een traditionele aanpak.
Het is creatief in de zin dat ontwikkeling geen steady state proces is, maar steeds een fase is in een evolutionair proces van flow en flux: elke innovatie is het (natuurlijke) gevolg van anders kijken en herformuleren of reframen.

Creativiteit is geen geheime truc, maar een houding die interesse heeft in de manier om doelen te bereiken. Dit zal o.a. betekenen organisaties op een andere manier laten functioneren, met open spelregels die geen doel op zich zijn, want hoeveel organisaties verhinderen niet juist datgene waar ze succesvol door zijn geworden: namelijk innovatie?
Een organisatie zonder een vaste opgelegde identiteit (met strakke schema's), maar een die wordt vorm gegeven door de werknemers met hun persoonlijke inspanningen, interesses en initiatieven.
Zaken zoals fouten management gebruiken om de organisatie te laten leren, minder hiërarchisch en meer heterarchisch organiseren en succes niet alleen afmeten aan winst en groei.
Het vraagt om leiders die de 'waarom vraag' durven stellen bij gebruikelijke paradigma's om een unieke organisatie te creëren waarin mensen gemotiveerd zijn te leren van fouten en zo te investeren in dingen die niet met geld te koop zijn, want als geldelijke beloning het enige doel is, zal de snelste en zekerste manier gekozen worden en risico's worden gemeden.

Het appelleert op de intrinsieke motivatie van mensen zodat die niet vooral (of alleen) bezig zijn met het oplossen van problemen, maar ook kansen kunnen zien en ideeën met elkaar willen onderzoeken.

Een creatieve organisatie heeft korte communicatielijnen, weinig hiërarchie en duidelijke structuren die individuen veel vrijheid geven voor initiatief en waar deskundigheid als leiding- en richtinggevend wordt beschouwd.
Een creatief leider bouwt een effectief en efficiënt systeem en realiseert zich dat de flexibiliteit staat of valt met de medewerking van de mensen. Ook met een duidelijke structuur gaan mensen niet zonder meer goed functioneren. Verandering is altijd aan de gang is en iedere organisatie verandert continue: 'de draden van liefde, vreugde, angst en schuld' moeten steeds worden verbonden.

Het ware leiderschap dient in het belang te zijn van degenen die volgen, en niet ter verheerlijking van de leiders. In de strijd eten de officieren het laatst. De meeste mensen in de hedendaagse grote ondernemingen worden beheerd, niet geleid. Ze worden behandeld als personeel, niet als mensen.
R. Townsend, Up the Organization.

Enkele belangrijke kenmerken van stijl en persoonlijkheid van een creatief leider zijn dan ook:

* Een persoon die zich vastlegt te handelen volgens een eenduidige gedragsnorm.
* Een persoon die zijn persoonlijke ambities onder controle heeft, die geniet als zijn mensen en bedrijf succesvol zijn en goed kan luisteren naar wat er leeft.
* Doelstellingen eenvoudig weet te verwoorden, vasthoudend is en kwaliteit weet te combineren met kwantiteit en geheimhouding vermijdt.

Voor een mindmap met een aantal kenmerken van leadership.