Het boek 'Paradigma's Mentale modellen voor de toekomst' van Joel A. Barker is een absolute must voor een Technisch Bedrijfskundige (TB'er).

[meer over paradigma’s, klik hier]

Als TB'er is het onder andere je taak om bedrijven te helpen zoeken naar mogelijkheden om problemen om te lossen. Dus niet direct problemenoplossingen aandragen maar het bedrijf diverse mogelijkheden bieden om problemen op te lossen. Als je als TB'er niet weet dat de mensheid paradigma's heeft, kom je met voorstellen en adviezen die voor jou heel logisch zijn en je begrijpt dan niet dat de ander dat niet aanneemt. Jij praat vanuit je eigen paradigma terwijl de klant in een ander paradigma zit. Je moet dus weten dat verschillende mensen verschillende paradigma's hebben, hiermee moet je om kunnen gaan. Je moet weten wat paradigma's zijn en wat voor effect paradigma's op mensen hebben.
Hieronder volgt een opsomming wat ik belangrijk vind voor een TB'er om over paradigma's te weten.
Wat zijn paradigma's?
Een paradigma is een verzameling regels en procedures die twee dingen doet:
1 Zij definieert grenzen of geeft ze aan.
2 Zij schrijft voor hoe er binnen de grenzen gehandeld moet worden om succesvol te zijn.
Wat voor soort mensen zorgt voor paradigmaverschuivingen?
1 Een jonge pas afgestudeerde.
2 Een wat ouder persoon die op een ander terrein actief wordt.
De voordelen van deze twee categorieën zijn:
a. Ze delen een operationele naïviteit. ze begrijpen veel van de subtielere aspecten van de paradigmagemeenschap waar ze tot willen toetreden niet.
b. Ze weten niet wat niet kan. Als je iets niet weet dat het onmogelijk is, speel je het soms toch klaar.
3 De non-conformist, deze kennen het paradigma maar zitten er niet in gevangen.
4 De knutselaar.
Het is dus zaak als TB'er deze mensen te 'herkennen' binnen een bedrijf waar je een onderzoek doet. Veel mensen denken dat een (nieuwe) medewerker pas nuttig is als deze is ingewerkt. Het tegendeel is waar: Zodra mensen ingewerkt zijn, ben je een hulpbron als paradigmaverschuiver kwijt. Als TB'er moet je ook weten hoe een paradigmaverschuiving is te realiseren. Dit kun je o.a. doen door de volgende vraag te stellen aan mensen binnen een bedrijf:
'Wat is onmogelijk te realiseren in uw bedrijfstak (vakgebied, afdeling, etc. - kies maar), maar zou als het mogelijk was, radicale veranderingen veroorzaken?'
Weerstand tegen paradigmaverandering.
Als paradigmaverandering zo goed problemen oplost. Waarom is er dan binnen bedrijven zoveel weerstand tegen deze veranderingen?
Antwoord: Je vraagt mensen de investering die ze in het huidige paradigma gedaan hebben af te schrijven. Maar die investering hebben hen veel voordelen opgeleverd.
Nieuwe paradigma's betekenen voor allen die het oude paradigma hanteren een groot risico. Hoe hoger iemands positie, hoe groter het risico. Hoe beter iemand het huidige paradigma kent, en hoe meer iemand erin geïnvesteerd heeft, hoe meer hij of zij te verliezen heeft door van paradigma te veranderen.
Als TB'er moet je de mensen dus 'helpen' in deze verandering en ze in laten zien dat het nieuwe paradigma kansen en mogelijkheden biedt. Je moet ook weten (begrip hebben) dat er weerstand is tegen verandering. Je zult vaak met managers te maken hebben en die zullen het niet leuk vinden om te horen dat ze moeten veranderen en 'alles' wat ze hebben kwijtraken, doordat ze een nieuwe werkwijze aan moeten leren.
Wie zijn de snelle volgers van en paradigmaverschuivers en waarom gaan ze volgen?
Paradigmapioniers zijn de eersten die het ruwe pad volgen dat aangegeven werd door de paradigmaverschuivers. De paradigmaverschuiver heeft de rol van katalysator gespeeld en heeft de heersende paradigmagemeenschap veel stof tot nadenken gegeven. Door het nieuwe paradigma al vroeg te herkennen, verwerven de pioniers een aanzienlijke voorsprong op hun concurrentie. Dat is de beloning voor de paradigmapionier.
Het is niet nodig een paradigmaverschuiver te zijn om al de voordelen te krijgen. Paradigmapionieren is voldoende. Ik zie de TB'er met name als een paradigmapionier. Als TB'er moet je dus het bedrijf in laten zien dat het voorgestelde paradigma een ware verbetering betekent.
Een belangrijke voorwaarde voor de TB'er is: Goed luisteren. Als je niet weet waarop je moet letten, zal je niets ter ore komen om een pionier te kunnen worden. Dat is de voortdurende uitdaging (buiten je vakgebied luisteren) om te ontdekken of er mensen bezig zijn aan de heersende regels te sleutelen. Door een paradigmapionier te zijn die voortdurend verbeteringen doorvoert, gun je kolonisten geen moment rust.
Wat is het effect van een paradigmaverschuiving op degenen die erdoor heen gaan?
Een gevolg van het paradigma-effect komt tot uiting als mensen zeggen: 'dat is onmogelijk'. die drie woorden kunnen worden vertaald in: 'binnen het paradigma wat me momenteel hanteren, weten we hiervoor geen oplossing'. We zien het duidelijkst wat we verwachten te zien. We nemen gegevens die niet in ons paradigma passen slecht of helemaal niet waar. Als iemand daarentegen komt met een paradigmaversterkende innovatie - één die het paradigma waar we al mee werken verbetert - zien we dat snel. Maar als iemand met een paradigmaverschuivende innovatie aankomt, bieden we weerstand, omdat het niet aan de regels voldoet die we zo goed weten toe te passen.
Belangrijkste eigenschappen van paradigma's.
Als TB'er is het belangrijk te weten wat de belangrijkste eigenschappen van paradigma's zijn. Zodat je deze eigenschappen herkent en er dus mee om kunt gaan. Hieronder volgen de belangrijkste eigenschappen van paradigma's.
1 Paradigma's zijn normaal. Als er maar 1 regel verandert en de grenzen en succescriteria zijn hetzelfde heeft er nog paradigmaverschuiving plaatsgevonden.
2 Paradigma's zijn functioneel. Ze zijn noodzakelijk, zonder regels leef je in voortdurende verwarring. De regels vertellen ons hoe we naar gegevens moeten kijken en hoe we met ze om moeten gaan.
3 Het paradigma-effect keert de normale relatie tussen zien en geloven om. Voor paradigma's geldt eerst geloven dan zien. Ander gezegd; een scherpe blik wordt voorafgegaan door begrip van regels.
4 Er is bijna altijd meer dan één correct antwoord. Door van paradigma te veranderen verander je je perceptie van de wereld. Je ziet een ander aspect van de wereld. Hierdoor kun je twee verschillende, maar even correcte, verklaringen bedenken voor wat er in de wereld gebeurt. Iedereen die aanneemt dat er maar één juist antwoord is, begrijpt de essentie van paradigma's niet.
5 Paradigma's die te strak gehanteerd worden, kunnen tot paradigmaverlamming leiden, een dodelijke ziekte van zekerheid. Het komt voort uit macht, zodra we het paradigma geaccepteerd hebben, is ieder alternatief verkeerd. In turbulente tijden is het hebben van de juiste aanpak en geen mogelijkheid om alternatieven te onderzoeken extreem gevaarlijk. Wat zes maanden geleden goed was kan fout worden vanwege een grote, snelle verandering in de omgeving.
6 Paradigmasouplesse is de beste strategie in turbulente tijden. Hoe kun je deze souplesse opbouwen? Dit kan als volgt: als iemand tegen je paradigma ingaat, beheers dan je natuurlijke neiging om uit te leggen waarom het niet klopt. Antwoord in plaats daarvan met: 'Daar heb ik nooit eerder over nagedacht, vertel er eens wat meer over.' Wees daarna rustig en luister. Je zult verbaasd staan over het aantal goede ideeën dat je zult horen.
7 Mensen kunnen ervoor kiezen hun paradigma's te veranderen. Je kunt ervoor kiezen de wereld in een ander licht te zien. Een meningsverschil kan door paradigma's bijna altijd verklaard worden. De ander kijkt naar dezelfde zaken als jezelf, maar gebruikt andere filters voor de gegevens en ziet als gevolg daarvan andere dingen.
Barker heeft dit boek geschreven in 1992 en 'voorspelde' bijvoorbeeld dat in 1999 kwaliteit de algemene norm zal zijn. En… hij heeft hierin gelijk gehad. In het boek wordt alles toegelicht met duidelijke voorbeelden die de theorie zeer goed ondersteunen en bewijzen.
Het nu behandelde is in vogelvlucht een gedeelte uit het boek. Wat verder nog aan de orde komt en tevens belangrijk voor een TB'er is, is:
∑ Wat de verschillen zijn tussen leiders en managers?
∑ Wat de belangrijkste paradigmaverschuivingen zijn geweest in de twintigste eeuw?
∑ Wat zijn volgens Barker de nieuwe paradigma's zijn van de eenentwintigste eeuw?
∑ etc.
Kortom: Het boek puilt uit van de handvatten voor een TB'er en het is dan ook zeer de moeite waard om het hele boek te lezen !!!
Al is het alleen maar om te weten wat in de eenentwintigste eeuw belangrijk wordt
John van der Heyden

[Terug naar Start Index]